SİNDİRİM SİSTEMİNİN ENDOSKOPİK İŞLEMLERİ
Yemek borusu, mide ve bağırsakların ileri teknoloji optik cihazlarla görüntülenmesi, gerektiğinde örnekleme için biyopsi alınması yoluyla sindirim sistemi hastalıklarının Endoskopik işlemler teşhisine ve bazı durumlarda da tedavisine imkan sağlayan işleme gastrointestinal endoskopi denir.
Sindirim sistemi incelemesinde; yutak, yemek borusu, mide ve onikiparmak bağırsağının başlangıç kısımlarının incelenmesine gastroskopi veya özofagogastroduodenoskopi, kalınbağırsağın incelenme işlemine ise kolonoskopi adı verilir.
GASTROSKOPİ NEDİR?
Bu işlem sırasında yutak, yemek borusu, yemek borusuyla midenin birleştiği yer, mide, midenin çıkış kısmı ile onikiparmak bağırsağının başlangıç kısımları ve Endoskopik işlemler incelenir.
HANGİ DURUMLARDA GASTROSKOPİ GEREKİR ?
-Yutma güçlüğü ve yemek borusunda takılma hissi,
-Sebebi bulunamayan kilo kaybı, kansızlık (anemi),
-Sebebi açıklanamayan, tekrarlayıcı karakterde karın ağrısı,
-Koyu siyah renkte dışkılama,
-Bulantı, kusma, midede ve karında şişkinlik,
-Ağızdan kan kusulması,
-Ağız içi yaralar,
-Ailede gastrointestinal sistem kanser öyküsü olanlar,
--Mide bölgesinde yanma, ekşime, ağza acı su gelmesi,
-Kronik karaciğer hastalıkları,
-Daha önceden mide polibi, kanser, ülser operasyonu geçirmiş olup biyopsi sonuçlarında risk taşıyan hastalar mutlaka gastroskopi yaptırmalıdır.
GASTROSKOPİ ÖNCESİ ÖNEMLİ HUSUSLAR:
Endoskopik işlemler Gastroskopi yapılacak kişilerin işlem öncesinde 6 - 8 saat aç olmaları yeterlidir. Aspirin, plavix, coumadin vb. kan sulandırıcı ilaç kullanan kişiler bu durumlarını doktorlarına bildirmelidir. Mutlaka bu ilaçları kullanılması gerekiyorsa doktorunuz bunun önlemini almalı ve gerek görülürse bu ilaçları başlayan bölümlerin (kardiyoloji, kalp- damar cerrahisi, nöroloji vb.) doktorlarından görüş alınmalıdır.
GASTROSKOPİ NASIL YAPILIR?
Hastaya randevu verildiği gün ve saatte endoskopi ünitesinde hastanın tansiyon- nabzı ölçülür, damar yolu açılır, hastanın boğazına tahriş ve hassasiyeti önlemek için lokal anestezik bir sprey sıkılır, hasta işlem için yatağına yatırılır, ihtiyaç halinde (bizim hastanemizde uygulandığı şekilde) damar yolundan sedasyon/uyutma amaçlı rahatlatıcı bir iğne yapılır. Hasta rahatladıktan sonra gastroskop cihazı hastanın boğazından aşağıya doğru ilerletilerek inceleme tamamlanır, gerekirse patoloji veya Helikobakter Pilori bakterisinin tespiti için biyopsi alınır, polip varsa çıkartılır. İşlem sonrasında hasta istirahat için ilgili odaya alınırken yapılan işlemin raporu yazılır. Biyopsi alınmışsa, biyopsi sonrasında gelen sonuca göre tedavisi düzenlenir. Hastanemizde gastroskopi işlemi ortalama 10-15 dakikalık süre içerisinde gerçekleştirilmektedir.
KOLONOSKOPİ NEDİR?
Endoskopik işlemler Kolonoskopi anüsten başlanarak kalınbağırsak ile incebağırsağın birleşim yerine kadar tüm kolonun incelenmesi işlemidir. Kolonoskopi ile ameliyata gerek olmaksızın polipler çıkarılabilir, ayrıca poliplerin ve erken evre kanserlerin incelemesinde radyolojik yöntemlere göre daha doğru sonuçlar elde edilebilir.
KİMLERE KOLONOSKOPİ YAPILMALIDIR?
-Kanlı ve sümüksü dışkılama, hemoroid,
-Barsak polipleri (teşhis, tedavi ve takip amacıyla),
-Sebebi açıklanamayan karın ağrısı,
-Ailesinde kolon CA (kanser) öyküsü,
-Sebebi açıklanamayan kilo kaybı,
-Dışkılama hissi olup tuvalete gidildiğinde dışkılayamama veya dışkılamadan sonra rahatlayamama,
-50 yaş üzeri her sağlıklı kişi,
-Sebebi açıklanamayan demir eksikliği anemisi,
-Bağırsak kanseri operasyonu geçirilmesi,
-Ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi hastalıkların takip ve tedavisi,
-Dışkı çapında incelme, keçi pisliği gibi dışkılama,
-40 yaş üzerinde bağırsak hareketlerinde değişiklik (kabızlık, ishal atakları),
-Barsak görüntülemelerinde anormallik gibi şikayet ve bulguları olan hastalara mutlaka kolonoskopi yapılmalıdır.
KOLONOSKOPİ HAZIRLIĞI NASIL YAPILIR?
Kolonoskopinin en doğru sonucu verebilmesi için bağırsakların tamamının boşalması gerekir. Bu sebeple ön hazırlığın mutlaka düzgün yapılması şarttır. Aksi takdirde doğru sonuçlar alınamayacağı için tekrar bağırsak temizliği yapmak zorunda kalınabilir. Ayrıca, aspirin, coumadin, klopidogrel vb. kan sulandırıcı ilaçları kullanan kişiler bu durumlarını doktorlarına bildirmelidir. Mutlaka bu ilaçları kullanılması gerekiyorsa, gastroskopi hazırlığında olduğu gibi, doktorunuz bunun önlemini almalı ve gerek görülürse bu ilaçları başlayan bölümlerin (kardiyoloji, kalp- damar cerrahisi, nöroloji vb.) doktorlarından görüş alınmalıdır.
Kolonoskopik incelemeden 1 gün önce posalı yiyeceklerin kesilmesi, bol sulu gıda tüketilmesi gerekir. Kolonoskopi hazırlık işlemi için her merkez farklı ilaç seçenekleri kullanmaktadır. Kullanım şekli randevu saatine göre değişmektedir. Her merkez işlem öncesinde hastaya nasıl bir hazırlık uygulaması gerektiğini bildirir. Bu işlem için genellikle bağırsak boşaltıcı ilaçlar ve lavman kullanılmaktadır.
KOLONOSKOPİ İŞLEMİ NASIL YAPILIR?
Hasta kliniğimize müracaat ettikten sonra randevusu verilir. İlgili gün ve saatte endoskopi biriminde hastamızın öncelikle tansiyonu ve nabzı ölçülür, hastaya işlemin yapılmasına imkan sağlayacak şort giydirilir, damar yolu açılır, hasta işlem için yatağına yatırılır. İşlem sırasında hastanın tansiyon, nabız ve oksijen satürasyonu cihazlarla takip edilir.
Kolonoskopide sedasyon/uyutma amaçlı rahatlatıcı bir iğne yapılır. Hasta rahatladıktan sonra kolonoskopla hastanın anüsten itibaren incebağırsağın son kısmına kadar olan bölümü (rektum, sigmoid kolon, inen kolon, splenik fleksura, transvers kolon, hepatik fleksura, çekum, terminal ileum) incelenir. Gerekirse, şüpheli ya da anormal olarak görülen yerlerden patoloji için biyopsi alınır. Polip varsa çıkartılır. İşlem sonrasında hasta istirahat için bir odaya alınırken yapılan işlemin raporu yazılır. Uygun görülürse işlem sonrasında reçete yazılır. Biyopsi alınmışsa, biyopsi sonrasında gelen sonuca göre tedavisi düzenlenir. Hastanemizde kolonoskopi işlemi ortalama 10-30 dakikalık süre içerisinde gerçekleştirilmektedir.
Resim 1: Gastroskopi işleminde sırasıyla incelenen bölümler: yutak, yemek borusu, mide, incebağırsağın ilk kısımları.
Resim 2: Sedasyon altında yapılan bir gastroskopi işlemi ve biyopsi almak için yapılan hazırlık.
Resim 3: Kolonoskopi işleminde incelenen sindirim sistemi bölümleri: Kalınbağırsak ve çekum (ince bağırsak- kalın bağırsak birleşim yeri)
Resim 4: Kolonoskopi işleminin video cihazıyla görüntülenmesi.