Diz Kireçlenmesi (Gonartroz)

Diz Kireçlenmesi (Gonartroz): Nedenleri, Belirtileri ve Tedavi Seçenekleri

Diz eklemi, vücudun en karmaşık ve en çok yük taşıyan eklemlerinden biridir. Yaşla birlikte veya çeşitli risk faktörlerine bağlı olarak bu eklemde kıkırdak dokusunun aşınması ve bozulması sonucu  diz kireçlenmesi olarak bilinen durum ortaya çıkabilir. Tıbbi adıyla  diz osteoartriti (gonartroz), dünya genelinde milyonlarca insanın yaşam kalitesini etkileyen, yaygın bir ortopedik sorundur.

 

Diz Kireçlenmesi Nedir?

Diz kireçlenmesi, diz eklemini oluşturan kemiklerin uçlarını örten kıkırdak dokusunun zamanla aşınması, incelmesi ve kaybı ile karakterize, dejeneratif bir eklem hastalığıdır. Bu süreçte eklem aralığı daralır, kemikler arasında sürtünme artar ve eklem hareketleri ağrılı hale gelir.

 

Nedenleri ve Risk Faktörleri

Diz kireçlenmesinin gelişmesinde çeşitli faktörler rol oynar:

-İleri yaş: Yaş ilerledikçe kıkırdak dokusu doğal olarak yıpranır.

-Aşırı kilo: Vücut ağırlığının artması diz eklemine binen yükü artırarak kıkırdak hasarını hızlandırır.

-Genetik yatkınlık: Aile öyküsünde osteoartrit bulunan bireylerde risk artar.

-Daha önce geçirilmiş diz yaralanmaları: Menisküs yırtığı, bağ yaralanmaları gibi travmalar kıkırdak bütünlüğünü bozabilir.

-Eklem iltihapları: Romatoid artrit gibi iltihabi eklem hastalıkları zemin hazırlayabilir.

-Mesleki zorlanmalar: Uzun süre ayakta durma, çömelme veya diz üzerine yük binmesini gerektiren işler kireçlenmeye yol açabilir.

 

Belirtiler

Diz osteoartriti genellikle yavaş gelişir ve aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:

Dizde ağrı (özellikle hareketle artan, dinlenmeyle azalan)Sabah tutukluğu (genellikle 30 dakikadan kısa sürer)Merdiven inip çıkmada zorlukDizde şişlik veya sertlikEklem hareketlerinde kısıtlılıkDizden ses gelmesi (kıtırtı/krepitasyon)İleri evrelerde bacaklarda şekil bozukluğu (varus veya valgus deformitesi)

 

Tanı Yöntemleri

Diz kireçlenmesi tanısı, genellikle hastanın şikayetleri ve fizik muayene bulgularına dayanarak konur. Tanıyı desteklemek amacıyla şu yöntemler kullanılır:

-Radyografi (Diz röntgeni): Eklem aralığında daralma, kemik çıkıntıları (osteofitler) ve kıkırdak kaybına dair bulgular gözlenir.

-Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRG): Kıkırdak, menisküs ve bağlar gibi yumuşak dokuların değerlendirilmesinde kullanılır.

-Laboratuvar testleri: Diğer romatolojik hastalıkların dışlanması amacıyla yapılabilir.

 

Tedavi Seçenekleri

Diz osteoartritinde tedavi, hastalığın evresine, hastanın yaşına, yaşam tarzına ve beklentilerine göre planlanır. Tedavi seçenekleri temel olarak ikiye ayrılır:

1. Konservatif (Cerrahi Dışı) Tedavi

-Yaşam tarzı değişiklikleri: Kilo verme, uygun egzersiz programları ve eklemi zorlayan aktivitelerden kaçınma önerilir.

-Fizik tedavi ve egzersiz: Kas kuvvetlendirme, denge ve esneklik çalışmaları ile eklem üzerindeki yük azaltılır.

-Ağrı kesiciler ve antiinflamatuvar ilaçlar: Semptomları hafifletmek için kullanılır.

-Glukozamin, kondroitin sülfat gibi destek ürünleri

-Eklem içi enjeksiyonlar:

+Hiyalüronik asit: Eklem sıvısını destekler, kayganlığı artırır.

+Steroidler: Şiddetli ağrıda geçici rahatlama sağlar.

+PRP (Platelet Rich Plasma) veya  kök hücre tedavileri: Bazı vakalarda tercih edilen biyolojik tedavilerdir.

 

2. Cerrahi Tedavi

Konservatif yöntemlerle yanıt alınamayan ileri evre hastalarda cerrahi seçenekler gündeme gelir:

-Artroskopik girişimler: Genellikle sınırlı etkisi vardır, seçilmiş vakalarda yapılır.

-Osteotomi: Bacak eksenini düzeltmek için kemik üzerinde yapılan düzeltme ameliyatlarıdır.

-Total Diz Protezi (Diz Protezi Ameliyatı): İleri evre kireçlenmelerde, hasarlı yüzeylerin yapay protezle değiştirilmesidir. Yüksek başarı oranı ve uzun süreli konfor sağlar.

 

Sonuç

Diz kireçlenmesi, erken tanı ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilen, yaşam kalitesini belirgin şekilde etkileyen bir hastalıktır. Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı tarafından yapılacak doğru değerlendirme ile hem ilaç dışı yöntemlerden hem de cerrahi yaklaşımlardan maksimum fayda sağlamak mümkündür.

Diz sağlığınızı korumak için kilonuzu kontrol altında tutmak, düzenli egzersiz yapmak ve diz yaralanmalarından kaçınmak büyük önem taşır.